Умартасылыҡ серҙәре/12-се дәрес: өлгөләр араһындағы айырма

 

Шартһыҙ рефлекстарҙың тыумыштан булыуы, уларҙы ғәмәлгә ашырыу өсөн өйрәтеүҙең кәрәкмәүе — үҙе бер үҙенсәлек. Шул уҡ ваҡытта улар

— тәбиғәттәге күренеште һаҡлауға ҡулайлашыу ҙа. Бының шулай булыуы түбәндәге миҫалда асыҡ күренә: төтөн еҫе бал ҡорттары өсөн һәләкәт булырын, янғын сығып, уларҙың ояһы юҡҡа сығыу ихтималлығын алдан хәбәр итә, шуның өсөн улар, ике оянан һаҡлыҡ аҙыҡтарын йыйып, бөрләтәүҙәрен бал менән тултыра.

 

5. Яңы инә ҡортто тәрбиәләү. Ул элекке инә ҡортто юғалтҡанда, ҡорттар ҡарышлауыҡтарҙан йәш инә ҡортто тәрбиәләгәндә яҡшы күҙәтелә.

 

7. Ҡатмарлыһының миҫалы булып ҡорт айырыу хеҙмәт итә. Был иһә ғаиләләренең артыу, тәбиғәттә бал йыйыусы ҡорттарҙы таратыу ысулын кәүҙәләндерә. Күстәренән айырым, берәмләп яңы ғаиләләр нигеҙләргә һәләтлеге булмау сәбәпле, күс айырыу иң уңайлы күренеш булыуын, шуға ҡулайлашыуҙы күрһәтә, ләкин айырым осраҡтарҙа ҡорт айырыу инстинкты кире әһәмиәткә эйә, сөнки төп инә ҡорт ғаиләһе шул тиклем күп күс айыра, ул үҙе лә, унан бүленеп сыҡҡан күс тә умартаны аҙыҡ запасы менән тәьмин итә алмай. Әгәр ҙә умартасы алдан тейешле сара күрмәһә, уларҙың үлеп бөтөүе ихтимал.