Умартасылыҡ серҙәре/3-сө дәрес: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Dcljr (фекер алышыу | өлөш)
ә Dcljr Умартасылыҡ серҙәре/з-сө дәрес битенең исемен үҙгәртте. Яңы исеме: Умартасылыҡ серҙәре/3-сө дәрес: use the number 3
Dcljr (фекер алышыу | өлөш)
+ attribution line copied from a similar page (with specific URL for this content); wikify lists; localize category prefix; keep only more-specific category; other minor
1 юл:
<small>''Рубриканы Рафиҡ Ноғоманов алып бара. Мәҡәләләр 2012 йылғы «Башҡортостан» гәзитендә баҫылған http://bashgazet.ru/usadba/2336-umartasyly-serre.html''</small>
 
== Талаптар ==
[[File:Langstroth-hive.jpg|left|200pxthumb]]
Умарта ҡоро, йылы, яҡшы елләтелерлек, яуым-төшөмдән һәм тышҡы температураның киҫкен үҙгәреүенән бал ҡорттарын ышаныслы һаҡларлыҡ һәм ҡышҡы осорҙа уларҙың һәләк булмауын тәьмин итерлек булырға тейеш.
Бал ҡорттарының биологик үҙенсәлектәрен иҫәпкә алып, бөтә типтағы умарталарҙың эске ояларының мотлаҡ тип иҫәпләнгән ҙурлығы (үлсәме) булырға тейеш:
* ике оя кәрәҙе араһындағы аралыҡ — 37 мм;
 
* йәнәш кәрәҙҙәр араһындағы буш урындар, бал ҡорттары өсөн йөрөү юлы ҙурлығы — 12 мм (был ике бал ҡорто бейеклеге);
— ике оя кәрәҙе араһындағы аралыҡ — 37 мм;
* рамдарҙың ҡабырғалағыһының планкалары, умартаның ситтәре (стенаһы) араһындағы аралыҡ — 7,5 мм;
 
* рамдарҙың өҫтөндәге аралыҡ — 8 мм;
— йәнәш кәрәҙҙәр араһындағы буш урындар, бал ҡорттары өсөн йөрөү юлы ҙурлығы — 12 мм (был ике бал ҡорто бейеклеге);
* рамдар аҫтындағы бушлыҡ (рамдың аҫҡы планкаһынан умартаның төбөнә тиклем) — 20 мм.
 
— рамдарҙың ҡабырғалағыһының планкалары, умартаның ситтәре (стенаһы) араһындағы аралыҡ — 7,5 мм;
 
— рамдарҙың өҫтөндәге аралыҡ — 8 мм;
 
— рамдар аҫтындағы бушлыҡ (рамдың аҫҡы планкаһынан умартаның төбөнә тиклем) — 20 мм.
Яһағанда мотлаҡ рәүештә ошо параметрҙарҙы иҫәпкә алырға кәрәк. Әгәр ҙә был үлсәмдәрҙе һаҡламаһаң, бал ҡорттарына үтеп йөрөү өсөн ҡыҫынҡы буласаҡ, ә ҙурайтыбыраҡ ебәрһәң, ҡорттар буш урында кәрәҙ төҙөй, балауыҙ оролары — «телсәләр» һаласаҡтар. Хәтерегеҙҙә тотоғоҙ: бал ҡорттары бушлыҡты яратмай, бының менән килешә алмай.
 
Юл 23 ⟶ 20:
== Төп өлөштәре ==
 
* Корпус  — унда умартаның ҙур рамдары менән бал ҡорттарының оялары урынлаштырыла.
* Магазин өҫтәлмәһе — бал йыйыу осоронда балды һалыу өсөн ярты магазин рамдары ҡуйыла.
 
* Ҡапҡас — яҫы, бер яҡҡа иңкеү (ике яҡҡа иңкеү), корпусҡа йәки магазин өҫтәмәһенә кейҙерелә.
Магазин өҫтәлмәһе — бал йыйыу осоронда балды һалыу өсөн ярты магазин рамдары ҡуйыла.
* Аҫҡы ҡапҡас — умартаның түшәмен нығытыусы беркеткес, бында кәмәшәүҙәрҙе урынлаштыралар, өҫкә йылытҡыс материалды (яҫтыҡты) һалалар.
 
* Төп — ысҡындырып алынмалы йәки түбәнге кейәһе менән осоп килеп ултырыу таҡтаһы тотош корпусҡа ҡағылған булырға мөмкин.
Ҡапҡас — яҫы, бер яҡҡа иңкеү (ике яҡҡа иңкеү), корпусҡа йәки магазин өҫтәмәһенә кейҙерелә.
 
Аҫҡы ҡапҡас — умартаның түшәмен нығытыусы беркеткес, бында кәмәшәүҙәрҙе урынлаштыралар, өҫкә йылытҡыс материалды (яҫтыҡты) һалалар.
 
Төп — ысҡындырып алынмалы йәки түбәнге кейәһе менән осоп килеп ултырыу таҡтаһы тотош корпусҡа ҡағылған булырға мөмкин.
 
== Рамдар ==
[[File:Beekeeping langstroth hive frame.jpg|left|200px]]
[[File:Beekeeping langstroth hive frame.jpg|left|200px]]Оя һәм магазин рамдары була. Уларҙа бал ҡорттары кәрәҙ — ояларҙың нигеҙен һуҙа. Һәр рам өҫкө, аҫҡы бурсанан, ике ян-яҡ планканан тора. Өҫкө бурсаның ике башы рамды умартаға элеп ҡуйыу өсөн 10-ар мм оҙонлоҡҡа артып сығып тора. Бөтә төр умарталарҙа ла рамдың өҫкө бурсаһы менән ян-яҡ планкалары яҫылығы буйынса бер тигеҙ — 25 мм була (өҫкө өлөштә 1/3 бейеклеккә улар 37 миллиметрға тиклем киңәйтелгән); өҫкө бурсаның ҡалынлығы — 20-22 мм, ян-яҡтағылары —8-10 мм. Аҫҡы бурса оҙонлоғо буйынса рамдың асыҡлығына тигеҙ, ә киҫелеше буйынса 15×15 мм тәшкил итә. Ян-яҡ планкаларҙы өҫкө һәм аҫҡы бурсаларға 30-35 миллиметрлы ҡаҙау менән ҡағалар.
Стандарт оя рамдарының күләме 435×300 мм (оҙонлоғо һәм бейеклеге). (Һүрәттә ҡарағыҙ). Күп корпуслы умартаның рамдар үлсәме — 435×230 мм, ә магазиндың яртылаш рамдарының үлсәме — 435×145 мм; ошо һуңғы әйткән ике төрлө рамдарҙың башҡа үлсәмдәре (киңлеге, яҫылығы һ.б.) оя рамдары менән бер иш.
 
Юл 57 ⟶ 51:
Умартасы ҡоралдарының хаҡы арзан түгел. Хаҡтарға ҡарап, ниндәй сығым талап ителгәнен белеп, уйлап эш итһәгеҙ ине: умартасылыҡ менән шөғөлләнергәме, әллә юҡмы? Башлап китеүселәргә ҡыйынға тура киләсәк (бигерәк тә аҡса яғынан ҙур мохтажлыҡ кисерһәгеҙ). Етмәһә, эште башлап ебәреүселәр өсөн һәүәҫкәр умартасыларға бер ниндәй ҙә ташлама юҡ. Һеҙ яһалма балауыҙҙы ҡайҙан алырға тейешһегеҙ? Элек уны складта иретелгән балауыҙға алмаштырып ҡына бирәләр ине. Ә хәҙер, аҡсаң булһа, умартасылар өсөн магазиндан һатып алырға ла була.
 
[[Category:Башҡортса]][[CategoryКатегория:Умартасылыҡ]]