Умартасылыҡ серҙәре/24-се дәрес: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Dcljr (фекер алышыу | өлөш) standardize attribution line at top (with more-specific URL); wikif list; localize category prefix; keep only more-specific category; other minor |
әҮҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
3 юл:
== Үҙе бер мәл ==
Бал күпләп йыйылған осор — ул ҙур майҙандарҙа бал бирә торған ҡиммәтле үҫемлектәрҙең сәскә атҡан мәле. Ошо ваҡытта ҡорттар үҙҙәрен запас аҙыҡ менән тәьмин итә, ә умарталыҡтан рәхәтләнеп бал алырға мөмкин. Төп бал йыйыу осоро килеп етеүен фенологик күҙәтеүҙәр, үлсәүҙәге умарта күрһәткестәре һәм ҡорттарҙың үҙҙәренең тотошо буйынса билдәләйҙәр. Ә үлсәүҙәге умарта — бөтә яҡтан да ап-асыҡ булған япма аҫтындағы үлсәгескә ҡуйыла. Уны көн һайын кис, бөтә бал ҡорттары ла ғаиләгә әйләнеп ҡайтҡас, үлсәп, тәүлек артымды билдәләйҙәр. Ҡорттарҙың осоу радиусында (ике-өс саҡрым) ниндәйҙер билдәле үҫемлектәр (мәҫәлән, эспарцет, ҡарабойҙай, йүкә, көнбағыш һәм башҡалар) була. Бал биргән ошо үҫемлектәр күпләп сәскә атҡас, ҡорттарҙы тәрбиәләүҙе туҡтатырға, уларҙы һут йыйыу һәм эшкәртеүгә ҡушырға кәрәк. Бының өсөн инә ҡорттоң йомортҡа һалыуын сикләйҙәр.
Бал йыйыу осоро башланыр алдынан умартасы оянан тиҙ ҡомоғоусы баллы рамдарҙы (был бал өйәңке һәм әүернә сәскәле үҫемлектәрҙән, мәҫәлән, ҡыҙыл талдан, рапстан, тиле шалҡандан йыйыла) ала. Умартанан иҫке баллы былтырғы рамдарҙы ла (улар тороп ҡалған булһа), рәшә баллы рамдарҙы ла ала. Бындай бал алдағы ҡыш өсөн аҙыҡҡа яраҡлы түгел. Уны ашап ҡышлаған хәлдә ҡорттар үтә ныҡ сирләй, эстәре китә йәки үлеп ҡуя. Бындай баллы рамдарҙы бал ҡыуғыстан һурҙырып алалар. Асыҡ үрсемдәре булған кәрәҙҙәрҙән балды һурҙырып алырға ярамай, сөнки бала ҡорттоң, ҡарышлауыҡтарҙың, ҡойолоп төшөүе ихтимал.
Бал йыйыу осорон оя яҡшы сифатлы кәрәҙҙәр менән тейешле күләмдә тәьмин ителгән хәлдә генә уңышлы файҙаланырға мөмкин. Ҡайһы саҡта умартасы ғаиләне ҡараған
Ҡорт ғаиләһенең һутты урынлаштырыу һәм эшкәртеү өсөн кәрәҙҙәргә талабы бал йыйыуҙың ниндәй булыуына бәйле. Уның көслөрәк булыуына ҡарап, һутты урынлаштырыу һәм балдың өлгөрөүе өсөн кәрәкле кәрәҙҙәргә лә талабы арта. Кәрәҙҙәр менән етерлек кимәлдә тәьмин итмәгән хәлдә һеҙ әллә ни өлгөрөп етмәгән бал ҡыуып алырға мәжбүр булаһығыҙ, сөнки умартаға көн һайын күберәк һут килтертеү яғын ҡарайһығыҙ бит. Алдан алынған балдың дымлылығы юғары була һәм сифаты буйынса ла өлгөргән балдан айырылып тора. Ул тиҙ генә әсеп бара һәм насар һаҡлана, шуның өсөн дә ундай балды һатырға һәм һатып алырға ярамай.
Бал йыйыу көсәйгән һайын, ҡорт ғаиләһенең кәрәҙҙәргә ихтыяжы юғарыраҡ була, һәм, улар умартаға ни тиклем әҙерәк ҡуйылһа, балды юғалтыу ҙа күберәк
== Быны беләһегеҙме? ==
|