Викидәреслек

Башҡорт музыка ҡоралдары/Сыңлай думбыра, моңлана: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
3 юл:
Бер көндө унан:
— Александр Александрович, һеҙ нисек думбыра эшләргә дәртләнеп киттегеҙ әле? — тип һорай куйҙым,
— Башка егеттәр һымак гита¬ралагитарала уйнай инем. Берҙән-бер көндө балалайка ҡулыма килеп эләкте Гитаралар эшләй инем бит инде. Ул башкорт думбыраһына окшаңкырал та тора. Туҡта. дум¬быра думбыра ла эшләп карайымҡарайым әле. ти¬немтинем. Төрлө белгестәр менән осра¬шыпосрашып, уларҙың фекерҙәрен, теләктәрен белдем. Әйткәндәй, альт., бас думбыралары ла була.
— Тәүге эшләгән думбы¬рағыҙҙы хәтерләйһегеҙме? ▼
— Әлбиттә. Ул башка думбыра- ларга бигүк окшап та етмәгән, дүрт кыллы ине. Куп йылдар яткан как ылыҫ ағасына юлыккайным, шуны файҙаландым. Ә өс ҡыл¬лыһын Ф Ғәскәров исемендәге академия халык бейеүҙәре ан¬самбле осон яһағайным. Был беҙҙең музыка коралы тип, дүрт кыллыһын да алдылар. ▼
▲— Тәүге эшләгән думбы¬рағыҙҙыдумбырағыҙҙы хәтерләйһегеҙме?
Башкорт думбыраһы тураһында бик әҙ яҙылған. Уның хакында белгән кешеләрҙән ныҡлап һораштым. А. Кобағошов. Р. Рәхимов, башҡалар ярҙам итте. ▼
— Думбыраны ниндәй агастан яһайһығыҙ һуң? — тип төпсөндөм һаман. ▼
▲— Әлбиттә. Ул башка думбыра- ларгадумбыраларға бигүк окшап та етмәгән, дүрт кыллыҡыллы ине. Куп йылдар яткан какҡаҡ ылыҫ ағасына юлыккайным, шуны файҙаландым. Ә өс ҡыл¬лыһынҡыллыһын Ф Ғәскәров исемендәге академия халык бейеүҙәре ан¬самблеансамбле осонөсөн яһағайным. Был беҙҙең музыка коралы тип, дүрт кыллыһынҡыллыһын да алдылар.
— Ылыҫлы ағастан, сағандан, ҡайындан. Биҙәү осон һөйәкте файҙаланам. ▼
— Уларҙы ҡайҙан алаһығыҙ? ▼
▲Башкорт думбыраһы тураһында бик әҙ яҙылған. Уның хакында белгән кешеләрҙән ныҡлап һораштым. А. Кобағошов. Р. Рәхимов, башҡалар ярҙам итте.
— Бер иптәшем менән эшлектән сыҡҡан боронғо бер пианиноны һүткәйнек. Шуның ағасын да ҡулландым. Карагайҙы ҡайҙан алғанды һөйләй башлаһаң, үҙе бер тарих. Мебель фабрикаһында бойомға ашмаған иллеләп бүрәнә — ылыҫлы ағас ята ине. Әйтһәң, әҙәм ышанмаҫ, шундай йыуан — ҡолас етмәҫлек! Шуның бер кырклабын һатып алдым {буйы өс ярым метрҙан алты метрға хәтле булыр). Беләһегеҙме, шуның өсөн машинамды һаттым. Йөк тейәгес ялланым. Бер бүрәнә бер ‘КамАЗ* булды тиерлек! Көс-хәлгә ташып алдым. Машинамды осорҙом бит инде. Байтаҡ аҡсаны ла елгәрҙем. Пилорамала шул бүрәнәләрҙе быстырып бөткәнсе ҡолаҡ итемде ашанылар. ▼
Сағанды Мәскәүҙән дә алам (уларға Апшерон яғынан килә). Һөйәккә килгәндә инде, иғлан буйынса болон мөгөҙҙәре һатып
▲— Думбыраны ниндәй агастанағастан яһайһығыҙ һуң? — тип төпсөндөм һаман.
алам. Гәзиттәге иғландарҙа хатта мамонт һөйәге тәҡдим итеүселәр ҙә булды. Кайын менән ылыҫлы ағасты бында ла табып була. Шулай ҙа беҙҙә музыка коралдары яһау өсөн материал табыуы бик еңелдән түгел. Эшләү өсөн иң һәйбәте — Кавказ кедры. ▼
▲— Ылыҫлы ағастан, сағандан, ҡайындан. Биҙәү осонБиҙәүөсөн һөйәкте файҙаланам.
▲— Уларҙы ҡайҙан алаһығыҙ?
— Бер иптәшем менән эшлектән сыҡҡан боронғо бер пианиноны һүткәйнек. Шуның ағасын да ҡулландым.
Ҡарагайҙы ҡайҙан алғанды һөйләй башлаһаң, үҙе бер тарих. Мебель фабрикаһында бойомға ашмаған иллеләп бүрәнә — ылыҫлы ағас ята ине. Әйтһәң, әҙәм ышанмаҫ, шундай йыуан — ҡолас етмәҫлек!
▲— Бер иптәшем менән эшлектән сыҡҡан боронғо бер пианиноны һүткәйнек. Шуның ағасын да ҡулландым. Карагайҙы ҡайҙан алғанды һөйләй башлаһаң, үҙе бер тарих. Мебель фабрикаһында бойомға ашмаған иллеләп бүрәнә — ылыҫлы ағас ята ине. Әйтһәң, әҙәм ышанмаҫ, шундай йыуан — ҡолас етмәҫлек! Шуның бер кырклабын һатып алдым {буйы өс ярым метрҙан алты метрға хәтле булыр). Беләһегеҙме, шуның өсөн машинамды һаттым. Йөк тейәгес ялланым. Бер бүрәнә бер ‘КамАЗ* булды тиерлек! Көс-хәлгә ташып алдым. Машинамды осорҙом бит инде. Байтаҡ аҡсаны ла елгәрҙем. Пилорамала шул бүрәнәләрҙе быстырып бөткәнсе ҡолаҡ итемде ашанылар.
▲Сағанды Мәскәүҙән дә алам (уларға Апшерон яғынан килә). Һөйәккә килгәндә инде, иғлан буйынса болон мөгөҙҙәре һатып алам. Гәзиттәге иғландарҙа хатта мамонт һөйәге тәҡдим итеүселәр ҙә булды. КайынҠайын менән ылыҫлы ағасты бында ла табып була. Шулай ҙа беҙҙә музыка коралдары яһау өсөн материал табыуы бик еңелдән түгел. Эшләү өсөн иң һәйбәте — Кавказ кедры.
— Халык музыка коралдары яһаған башҡа оҫталар менән аралашаһығыҙмы?
 
Курай, думбыра яһаған кешеләр менән тайышмынтанышмын. Улар араһында рәссам да. музыкант та бар. Бик ихлас кешеләр, бергә эшләйек, тип кенә торалар.
 
Аралашыу, бер-береңдең нимә эшләгәнен белеп тороу кэрәккәрәк нәмә инде ул.
 
— Һеҙ яһаған музыка ҡоралдарында танылған сәнгәт оҫталары уйнаймы?
 
— ‘Каруанһарай* фольклор-эстрада ансамблендәге Рәмил Агишев, *Транс-Атлантик төркөмөндәге бас-гитарасы Эдик Ғәлиев минең музыка коралы менән яҙҙыра музыканы. Сәнғәт училищеһы уҡытыусыһы, тағы бер-ике кеше гитараға заказ бирҙе. Электр гитаралары ла, акустик гитаралар ҙа, башҡа төрлөһөн дә яһайым.
 
— Һеҙҙең был шөғөлөгөҙ менән кыҙыкһынғандарҡыҙыкһынғандар, өйрәнергә теләгән кешеләр бармы?
 
— Әле ике ярҙамсым Андрей менән Илья бар. Әллә күлме малайҙар булды инде минең янымда
Юл 41 ⟶ 53:
Башҡорт милли музыка коралы булған думбырабыҙ яңынан тарала барған бер мәлдә бик хуп эш башҡара Овчинников. Ул яһаған думбыраны һәйбәт баһалайҙар.
 
Юғары акустикаһы, матур биҙәлеше менән айырылып тора. Концерттарҙа ла, уҡытыу эшендә лә файҙаланырға була, — ти сәнгәтсәнғәт бслгссебелгесе Р. Рәхимов.

Өфөләге оҫта А. Овчинниковтың музыка ҡоралы башҡаларҙан һәйбәт тауышы, конструкцияһының яҡшы булыуы, матур биҙәлеше менән айырылып тора. Йомшаҡ, яғымлы тембры тауы-шынатауышына ҡабатланмаҫ милли колорит бирә, — ти Өфө дәүләт сәнғәт институты думбырасылары солисы Сабир Әбхәлимов.

4-се музыка мәктәбе директоры Алмас Ахун улы Латипов та был думбыраны бик юғары баһалай.
 
'''''Авторы - РАМИЛЯ АЛЛАЯРОВА, Өфө ҡалаһы 8-се урта мәктәптең мәҙәниәт уҡытыусыһы. "Йәшлек" гәзите, 1997 йыл, 23 сентябрь, 183-се һан'''''
[[Категория:Башҡорт музыка ҡоралдары]]
[[Категория:Халыҡ музыка ҡоралдары]]
«https://ba.wikibooks.org/wiki/Башҡорт_музыка_ҡоралдары/Сыңлай_думбыра,_моңлана» битенән алынған