Башҡорт теле/Һүҙлектәр/Географик атамалар (Башҡортостан, Рәсәй): өлгөләр араһындағы айырма

==''' Башҡортостандағы һәм башҡорт сығышлы атамалар''' ==

* Аваляк  — Әүәләк (Ирәмәлдә) (Средний А.  — Урта Ә., Большой А.  — Оло Ә.)

* Абараш-Баш  — Абарашбаш

* Белые Гребни  — Аҡҡырлас

* Большой Иремель  — Оло Ирәмәл

* Большой Шаршалабиик  — Оло Шыршылыбейек

* Зигальга (хребет)  — Егәлгә һырты

* Малый Иремель  — Кесе Ирәмәл

* Медвежье ущелье  — Ҡырымбикә тарлауығы (Ишембай р. Иҫкесәк ауылынан 3 км-ла)

* Синяк (хребет)  — Иһәнәк (Ирәмәлдәге һырт) (Малый С.  — Кесе И., Большой С.  — Оло И.)

* Средний Аваляк  — Урта Әүәләк

* Сукташ (гора)  — Суҡташ (Ирәмәлдә)

* Сундуки (хребет)  — Һандыҡ (Ирәмәлдәге һырт)

* Теча  — Тинес

* Шарташ (Свердловск)  — Шәреташ

* Шелом  — Шелом (Большой Ш.  — Оло Ш., Малый Ш.  — Кесе Ш.)

=== '''Мәләүез р.Һәргәй а. тирәһендәге ер-һыу атамалары (Илмир Ишбаев яҙып алған)''' ===

# Ташлытау тауы

# Ташморон

# Ҡаҙғантау тауы

# ҠыҙҙарҠоҙғон уйы

# Ҡыҙҙар тауы уйы

# ДүмбәләсҠыҙҙар тауы

# Дуға теймәҫ уйы

# Кесерткән уйы

# Әзгәрләк тауы

# Яу сапҡан яланы

# Яңы ферма

# Оҙонғыр һырты

# Ерекле йылғаһы

# Өңлө тау

# Буҙаҡбуй башы (һырты)

# Ҡыҙыляр

# ҺөтлөБаллы йылға

# Ҡаршы тау йылғаһы

# Үткәүел яланы

# Сыбарат уйы

# Санигән яланы (Сана эйгән)

# Уба (иҫке атамаһы). Нөгөш ҡасабаһының ултырған урыны, быуа төҙөлмәгәнгә тиклем "«УБА"» тип аталған. Уба - — бәләкәй генә түмәләс тау, ҡалҡыу ер. Слово восходит к общетюркскому оба~опа `куча камней, курган`.

# Бүләк буйыБалантөбәк яланы

# ҺирәтБүләк башыбуйы яланы

# Ҡырын бит

# Ҡоро йырын

# Яманай ыҙмаһы. ЫҘМА - — зимовка, зимовье.

# Йәйләү. Элек малдарҙы йәй көндөре ошо яланға йәйләүгә алып сыҡҡан булғандар.

# Бесәрле ярымутрауы

# Зыярат (элекке). Элекке зыярат урыны. Быуа быуғас һыу аҫтында ҡала.

# Буранай (күл). Был урында быуа быумағанға тиклем ҙур күл булған.

# Үләмәт йылғаһы

# Арҡыры йылға

# Иҫке ферма урыны

# Бейек сағыл. САҒЫЛ - — Тауҙың көнгә ҡараған яланғас (ғәҙәттә текә, ташлы) битләүе. Сағыл башы. Сағылдарҙа ҡарағай үҫә. (Косогор).

# Иҫке ҡапҡаҺелкәүес яланы

# Ҡарлы мәмерйә

# Ҡая башы

# Кәкүр (ялан)

# Ҡурғашлы. йылғаһыҠурғаш — свинец.

# Оло ялан (Юрмаш)

# Хәлил юлы. Ҡурғашлыға барған юлдың атамаһы.

==''' Донъя''' ==

* Аббасиды  — ғәббәсиҙәр

* Агашери  — ағашәри (бор. төрки телле ҡәбилә, бөгөн вариҫтары Иранда йәшәй)

* Азербайджан  — Әзербайжан

* Азовское море  — Аҙау диңгеҙе

* Азыхская пещера  — Азих мәмерйәһе (Таулы Ҡарабахта)

* Ак-Коюнлу  — Аҡ Ҡуйунлы (төркисә аҡ+ҡуйун (бәрән) тигәндән; төркүмән ҡәбиләләре беләшмәһе)

* Аксуйцы  — аҡсуҙар (уйғур субэтносы)

* Алаша (тюрк. племя)  — алашалар (Кесе Жүздәге ҡаҙаҡ ҡәбиләһе)

* Алпаут (тюрк. племя)  — алпауттар (алптар берләшмәһе мәғәнәһендә)

* Алты чуб (тюрк. племя)  — алты чуб (һундарҙан баш алған алты чун ҡәб. берләшмәһе)

* Ардебиль (Иран)  — Әрдәбил (Ирандың 31 останының береһе һәм шуның баш ҡалаһы)

* Астар  — Астар (бор. семит мифологияһындағы илаһ)

* Атрек (река)  — Әтрәк (Иран һәм Төркмәнстандағы йылға)

* Атушцы (уйг.)  — атуштар (уйғыр субэтносы)

* Ахеменидское государство  — Әһәмәни дәүләте (Әһәмән  — бор. фарсы батшалары ырыуы)

* Багдад  — Бағдад

* Байлакан, Байлаган  — Байлаҡан (Кавказдағы бик бор. ҡала, әрмәнсә  — Пайтакаран)

* Балх  — Бәлх (Афғанстандағы ҡала)

* Барда  — Бәрдә (Әзерб.)

* Барсилы (тюрк. племя)  — барсилдар

* Берш (тюрк. племя) (казахский род)  — Бәриш

* Бейлаган  — Бейлаҡан (Аҡһаҡ Тимер емертелгән Байлаҡан ур. төҙөтә)

* Бенгази  — Бәнғәзи

* Бехистун  — Беһистун

* Бозок (тюрк. племя) (союз огуских племен)серые стрелы  — буҙуҡ

* Буиды (Бувайхиды, Аль-и-Буи) (шииты, правившие в Багдаде в 945—1055  гг.)  — бүвәйһиҙәр

* Варсак (тюрк. племя)  — варсаҡ

* Верхний Исеть  — Үрге Исәт

* Врата блаженства (Дер-и-Саадет, Топкапы  — Тупҡапҡа һарайында)  — Сәғәҙәт ҡапҡаһы

* Гобустан  — Ҡобустан

* Гянджа  — Гәнжә

* Дейлемиты (даламиты)  — дәйләмиҙәр

* Дербенды  — дәрбәндиҙәр

* Джульфа  — Жүлфә

* Доланы (уйг.)  — доландар

* Дулаты, дуклаты, дуглаты, дулу  — дулаттар

* Египет  — Мысыр

* Жагалбай (тюрк. племя)  — яғалбай

* Зайенде (река в Иране)  — Зайәндә

* Заррин-Шахр  — Заррин-Шәһәр

* Зороастризм  — зәрдүштилек (у татар  — зәрдөштлек, турок  — зердүштлүк, узбек  — зардуштилик, азер.  — зәрдүштилик)

* Зулькадар (тюрк. племя)  — зүлҡәдәр

* Ивэ (огузское племя)  — ивә

* Изреель  — Изреғәл

* Ильдегизиды  — илдәгизиҙәр

* Исфахан  — Исфаһан (этимология: Нисф-ә-Жәһан  — пол мира)

* Каан  — ҡаған

* Кавары (тюрк. племя)  — ҡабарҙар

* ТКавзехекст  — Ҡавза

* Кавказ  — Кавказ (бер телдә лә Ҡаф тигәнгә оҡшаш атама юҡ, бөтәһендә лә Кавказ)

* Каджары  — ҡажарҙар

* Казвин  — Ҡазвин

* Кайи (тюрк. племя)  — ҡайы

* Канжыгалы (тюрк. племя)  — ҡанжығалы

* Карабах  — Ҡарабах

* Карадаглы  — ҡарадағлы

* Кара-Коюнлу Джаханшах  — Ҡара Ҡуйынлы Йыһаншаһ

* Карлуки (тюрк. племя)  — ҡарлуҡтар

* Касраниды  — кәсрәниҙәр

* Катабанское царство  — Ҡәтбан

* Катаганы (тюрк. племя)  — ҡатағандар

* Кашгарцы (уйг.)  — кәшкәрҙәр

* Кебара  — Кәбара

* Кения, кенийцы  — Кения, кениҙар

* Кербела  — Кәрбәлә

* Кефе  — Кәфә (Ҡырымда)

* Комульцы (уйг.)  — ҡумулдар

* Корлинцы (уйг.)  — корлалар

* Кубань  — Ҡобан

* Кубинское ханство (Азерб.)  — Ҡуба ханлығы

* Кувейт  — Күвәйт

* Кульджинцы (уйг.)  — ғулжиҙар

* Курейш  — ҡөрәйеш, ҡурайш (ике вариантта йөрөй)

* Куртии  — куртиҙар

* Курды  — ҡурдтар

* Кучарцы (уйг.)  — кучарҙар

* Кырки (тюрк. племя)  — ҡырҡтар

* Лобнорцы (уйг.)  — лопнурҙар

* Лянкорань  — Ләнкәран

* Мавераннахр  — Мавараннаһр

* Мазьядиды  — мәзйәдиҙәр

* Марага (Иран)  — Мараға

* Мариб (Йемен)  — Мәғриб (күптәр Викип. Ma’rib тигән)

* Мачины (уйг.)  — мачиндар

* Мераге (Иран, город)  — Марага

* Мерв (древний город в Ср. Азии)  — Мәрв

* Мешхед  — Мәшһәд

* Мидия Атропатена  — Атропат Мидияһы

* Мингечевир  — Мингәчевир

* Минейское царство  — Мәин батшалығы

* Мраморное море  — Мәрмәр диңгеҙ

* Мугаджары  — Мугалжар

* Мусафириды (Салариды)  — мосафириҙар (салариҙар)

* Наджаф  — Нәжәф

* Наджафабад  — Нәжәфәбад

* Найманы (тюрк. племя)  — наймандар

* натуфийская культура  — натуф мәҙәниәте

* Нахичевань  — Нахчиван

* Ниневийцы  — нинивиҙәр

* Нушиби (тюрк. племя)  — нушиби

* Омейяды  — умайялар

* Оногуры (тюрк. племя)  — оноғурҙар

* Османская империя  — Ғосман империяһы

* Падары (тюрк. племя)  — падарҙар

* Палестина  — Фәләстин

* Пехлевийский язык  — пәһләүи теле

* Полурцы (уйг.)  — полурҙар

* Раввадиды  — рәүүәдиҙәр

* Румлу (тюрк. племя)  — румлу

* Русы (в ед.ч. русин)  — русиндар

* Сава  — Сәба

* Савская (царица)  — Сәба (батшабикәһе)

* Саджиды  — сажиҙар

* Саджиды  — сажиҙар

* Салариды  — салариҙар (мосафириҙар)

* Сальян  — Салйан

* Сараб  — Сәраб

* Сасаниды  — сәсәниҙәр (башҡалар сасаниҙар тип ала, беҙҙең текстарҙа ғына сәсәни)

* Саудовская Аравия  — Сәғүд Ғәрәбстаны

* Северный Ледовитый океан  — Төньяҡ Боҙло океан

* Сельджуки  — сәлжүктәр

* Селевкиды  — селевкиҙар (Селевк  — эллиндар династияһы)

* Семиты  — сәмиттәр

* Сефарды  — сфарадтар

* Сефевиды  — сәфәүиҙәр

* Сирия  — Сүриә

* Согдийцы  — соғдиҙар

* Соль-Илецк  — Тоҙ-Иләк

* Сумгаит  — Сумғайыт

* Сысерть  — Сысәрт

* Табаристан  — Тәбәристан

* Тевриз  — Тәбриз

* Тегеран  — Тәһран

* Тимуриды  — Аҡһаҡ Тимер дәүләте

* Топкапы  — Тупҡапҡа

* Туркманчай  — Төркмәнчай (Тәбриз янындағы ауыл)

* Туркоманы  — төркүмәндәр

* Турфанцы  — турпандар (уйғыр субэтносы)

* Тюркские племена— кынык  — ҡыныҡ, салур  — салғыр, авшар  — әфшәр, кайи  — ҡайы, караман  — ҡараман, байандыр  — байандыр, печенеги  — бәшнәктәр, половцы  — ҡыпсаҡтар (Византия һәм Европа сығанаҡтарында ҡумандар, халадж  — һалаш,),

* Устаджлы  — устажлы (төрки ҡәбиләһе)

* Учтурфанцы  — учтурпандар (уйғыр субэтносы)

* Хадрамаут  — Һадрамаут

* Ходжалы  — Хожалы

* Хой  — Хой (ҡала)

* Хорасан  — Хорасан

* Хорезм  — Хәрәзем

* Хотанцы  — хөтәндәр (уйғыр субэтносы)

* Хуррамиты  — һүррәмдәр

* Шамкир  — Шәмкир