|
==РЕСПУБЛИКА КҮЛӘМЕНДӘ ҮТКӘРЕЛГӘН КОНКУРСТАР==
"һылыуҡай" конкурсы, "Урал моңо", "Йәшлек-шоу", "Гәлсәр һандуғас" фестиваль-конкурстарҙың режиссеры Линара Таһирова.
Линара Таһирова Республика халыҡ ижады үҙәгендә режиссер вазифаһы башҡара. 1976 йылда Өфө ҡалаһында тыуа. Линара мәктәптә уҡыған сағында уҡ бәләкәй генә театр яһап, ҡурсаҡтарын уйната. Пьесалар, шиғырҙар, әкиәттәр яҙа. Театр тураһындағы хыя-
Линара Таһирова Республика халыҡ ижады үҙәгендә режиссер вазифаһы башҡара. 1976 йылда Өфө ҡалаһында тыуа. Линара мәктәптә уҡыған сағында уҡ бәләкәй генә театр яһап, ҡурсаҡтарын уйната. Пьесалар, шиғырҙар, әкиәттәр яҙа. Театр тураһындағы хыялы шул тиклем көслө була, ул БДПИ-ның икенсе курсында уҡып йөрөгән еренән сәнғәт институтына инә. Линара аҙ ғына ваҡыт эсендә үҙен һәләтле режиссер итеп күрһәтә.
181
лы шул тиклем көслө була, ул БДПИ-ның икенсе курсында уҡып йөрөгән еренән сәнғәт институтына инә. Линара аҙ ғына ваҡыт эсендә үҙен һәләтле режиссер итеп күрһәтә.
==="Алтын ай"===
"Алтын ай". Башҡортостан Республикаһының Мәҙәниәт һәм милли сәйәсәт министрлығы, республиканың Театр эшмәкәрҙәре союзы тарафынан "Алтын ай” республика премияһы булдырыла.
Республикала Арыҫлан Мөбәрәков, Бәҙәр Йосопова исемендәге премиялар ҙа бар. Әммә улар актерҙар оҫталығы өсөн генә бирелә ине. "Алтын ай" республикалағы бөтөн театр эшмәкәрҙәренең оҫталығы, айырыуса ҙур ҡаҙаныштары өсөн тапшырыла.
Башҡортостан Республикаһының Мәҙәниәт һәм милли сәйәсәт министрлығы, республиканың Театр эшмәкәрҙәре союзы тарафынан "Алтын ай” республика премияһы булдырыла.
Республикала Арыҫлан Мөбәрәков, Бәҙәр Йосопова исемендәге премиялар ҙа бар. Әммә улар актерҙар оҫталығы өсөн генә бирелә ине.
"Алтын ай" республикалағы бөтөн театр эшмәкәрҙәренең оҫталығы, айырыуса ҙур ҡаҙаныштары өсөн тапшырыла.
Премия беренсе тапҡыр 2003 йылда тапшырыла. Уға беренсе булып "Иң яҡшы рәссам эше" өсөн Таң Еникеев ("Нәркәс", "Ҡатынымдың исеме Морис" спектаклдәрен биҙәгән өсөн), "Ҡатын-ҡыҙ ролен иң яҡшы башҡарыусы" — Галина Мидзяева (Республика рус драма театры актрисаһы), "Ир-егет ролен иң яҡшы башҡарыусы" — Нәғим Нурғәлин (Милли йәштәр театрының актеры) лайыҡ була.
АҢЛАТМАЛЫ ҺҮҘЛЕК
==АҢЛАТМАЛЫ ҺҮҘЛЕК==
Адажио — һалмаҡ, талғын башҡарылған әҫәр йәки музыкаль әҫәрҙең бер өлөшө.
'''Адажио''' — һалмаҡ, талғын башҡарылған әҫәр йәки музыкаль әҫәрҙең бер өлөшө.
Академия — грек теленән ингән, өлгөлө дәүләт театрҙарына бирелә торған исем. Башҡорт дәүләт академия драма театры башҡа театрҙарға өлгө тигән һүҙ.
Аккорд — итальян теленән ингән. Бер нисә музыкаль тауыштың гармоник ҡушылышы.
'''Академия''' — грек теленән ингән, өлгөлө дәүләт театрҙарына бирелә торған исем. Башҡорт дәүләт академия драма театры башҡа театрҙарға өлгө тигән һүҙ.
Ансамбль — башҡорт теленә рус теле аша ингән француз һүҙе. 1. Музыкаль, драматик һәм башҡа әҫәрҙәрҙең башҡары- лышындағы төҙөклөк, килешлелек, гармониялылыҡ. 2. Бер ижади коллектив булып сығыш яһаған артистар төркөмө. 3. Төҙөк, килешле бер бәйләнешкә килгән берҙәмлек. Архитектура ансамбле.
'''Аккорд''' — итальян теленән ингән. Бер нисә музыкаль тауыштың гармоник ҡушылышы.
Ария — итальян һүҙе. Операла, ораторияла бер генә кеше башҡара торған әҫәр.
Балет — француз телендә "бейейем" тигән һүҙ. Театраль танса сәнғәте. Балет артистары махсус аяҡ кейеме кейеп бейейҙәр. Пуанте тип атала ул. Француз телендә "аяҡ осо" тигәнде аңлата. Пуантеның баш яғы ҡаты итеп эшләнә. Шуға күрә балет артистары аяҡ остарында тора ала.
'''Ансамбль''' — башҡорт теленә рус теле аша ингән француз һүҙе. 1. Музыкаль, драматик һәм башҡа әҫәрҙәрҙең башҡары- лышындағы төҙөклөк, килешлелек, гармониялылыҡ. 2. Бер ижади коллектив булып сығыш яһаған артистар төркөмө. 3. Төҙөк, килешле бер бәйләнешкә килгән берҙәмлек. Архитектура ансамбле.
Балетмейстер — немец теленән ингән, "бейеү оҫтаһы" тигәнде аңлата. Опера һәм опереттала балет, танса, хореография номерҙарының авторы һәм ҡуйыусыһы.
Баллада — хикәйәт йәки әкиәткә нигеҙләнеп яҙылған бәләкәй шиғри әҫәр.
'''Ария''' — итальян һүҙе. Операла, ораторияла бер генә кеше башҡара торған әҫәр.
Декорация — француз теленән ингән һүҙ. Сәхнәлә ҡуйыла торған әҫәрҙең йөкмәткеһенән сығып төшөрөлгән яһалма күренеш.
Дирижер — француз һүҙе. Оркестр, хор, опера һәм балет спектаклдәренә етәкселек иткән кеше.
'''Балет''' — француз телендә "бейейем" тигән һүҙ. Театраль танса сәнғәте. Балет артистары махсус аяҡ кейеме кейеп бейейҙәр. Пуанте тип атала ул. Француз телендә "аяҡ осо" тигәнде аңлата. Пуантеның баш яғы ҡаты итеп эшләнә. Шуға күрә балет артистары аяҡ остарында тора ала.
Драма — грек һүҙе. Сәхнәлә башҡарыу өсөн диалог формаһында яҙылған әҙәби әҫәр төрө.
1 8 3
'''Балетмейстер''' — немец теленән ингән, "бейеү оҫтаһы" тигәнде аңлата. Опера һәм опереттала балет, танса, хореография номерҙарының авторы һәм ҡуйыусыһы.
Ижади портрет — сәнғәт әһеленең ижады тураһында ҡыҫҡаса яҙма.
Камерный — яңғыҙ музыкант йәки айырым ансамбль башҡарыу ы өсөн тәғәйенләнгән әҫәр йәки ошондай әҫәрҙе башҡарыусы.
'''Баллада''' — хикәйәт йәки әкиәткә нигеҙләнеп яҙылған бәләкәй шиғри әҫәр.
Капелла — латин һүҙе. Йырсылар һәм музыканттар ансамбле, хор.
Квартет — итальян һүҙе. Дүрт музыканттан йәки йырсынан торған ансамбль.
'''Декорация''' — француз теленән ингән һүҙ. Сәхнәлә ҡуйыла торған әҫәрҙең йөкмәткеһенән сығып төшөрөлгән яһалма күренеш.
Комедия — шаян йәки сатирик йөкмәткеле драматик әҫәр.
Композитор — латин һүҙе. Музыкаль әҫәр ижад иткән кеше.
''''''Дирижер''' — француз һүҙе. Оркестр, хор, опера һәм балет спектаклдәренә етәкселек иткән кеше.
Композиция — латин һүҙе. Музыкаль әҫәр яҙыу теорияһы.
Конкурс — ҡатнашыусылар араһынан иң лайыҡлыһын һайлап ала торған ярыш.
Драма''' — грек һүҙе. Сәхнәлә башҡарыу өсөн диалог формаһында яҙылған әҙәби әҫәр төрө.
Консерватория — музыка йүнәлеше буйынса юғары уҡыу йорто.
Көй эшкэртеу — композиторҙар тарафынан көйҙө нотаға һалыу.
'''Ижади портрет''' — сәнғәт әһеленең ижады тураһында ҡыҫҡаса яҙма.
Лауреат — латин һүҙе. Фән, сәнғәт һәм әҙәбиәт өлкәһендәге ҙур хеҙмәт өсөн бирелә торған дәрәжә һәм шул дәрәжәне алған кеше.
Либретто — ҙур күләмле музыкаль сәхнә әҫәренең (опера, оперетта) әҙәби тексы.
'''Камерный''' — яңғыҙ музыкант йәки айырым ансамбль башҡарыуы өсөн тәғәйенләнгән әҫәр йәки ошондай әҫәрҙе башҡарыусы.
Лиризм — итальян һүҙе. Сәнғәт әҫәренең хис-тойғо менән һуғарылышы, ихласлыҡ.
Миниатюра — итальян һүҙе. Бик бәләкәй күләмле әҙәби йәки музыкаль әҫәр.
'''Капелла''' — латин һүҙе. Йырсылар һәм музыканттар ансамбле, хор.
Нота — музыкаль өндөң график һүрәтләнеше.
Опера — итальян теленән алынған һүҙ. Инструменталь һәм вокаль музыканы берләштереп, театрҙа башҡарыу өсөн тәғәйенләнгән музыкаль драма әҫәре. Опера — ул музыкаль спектакль. Унда драма ла, музыка ла, хореография ла, һынлы сәнғәт тә, хәрәкәттәр ҙә бар. Тик драматик пьесаларҙан айырмалы рәүештә, операла һөйләшмәйҙәр, ә йырлайҙар. Опера ла, драма әҫәрҙәре кеүек, айырым бүлектәрҙән тора. Операла геройҙар башҡара торған өлөштәр партия тип атала. Э бөтә партияларҙың бергә теҙеп яҙылғаны — партитура тип атала. Һәм уның менән дирижер етәкселек итә. Композитор көй яҙған саҡта, партияларҙы дөрөҫ тауыштарға бүлергә тейеш. Тауыштарҙың да үҙ атамалары була.
'''Квартет''' — итальян һүҙе. Дүрт музыканттан йәки йырсынан торған ансамбль.
Сопрано — ҡатын-ҡыҙҙар тауышы, сопраноның бер нисә төрө була.
Тенор, бас, баритон — ирҙәр тауышы. Операла айырым — ария, ариозо (ҙур булмаған ария) башҡарыуҙан тыш, ҡапма- ҡаршы йырлау — дуэт, өс кеше — терцет, дүрт кеше — квар-
'''Комедия''' — шаян йәки сатирик йөкмәткеле драматик әҫәр.
184
тет һәм башҡа сәхнәләр була. Ә инде иң мөһим шарттарҙың береһе — хор. Хор башҡарыуы — ул халыҡ, халыҡ фекере, тигәнде аңлата. Ирҙәр хоры, ҡатын-ҡыҙҙар хоры, ҡатнаш хорҙар була.
'''Композитор''' — латин һүҙе. Музыкаль әҫәр ижад иткән кеше.
Оратория — итальян һүҙе. Хор, йырсы, солист һәм оркестр өсөн драматик сюжетта концертҡа тәғәйенләп яҙылған ҙур музыкаль әҫәр.
Оркестр — грек һәм француз һүҙе. Музыкаль әҫәрҙе бергә башҡарған төрлө музыка ҡоралы. Төрлө музыка ҡоралында бер музыкаль әҫәр башҡарған коллектив. Ҡыллы, тынлы инструменттар оркестры, симфоник оркестр, халыҡ инструменттары оркестры, камерный оркестр һәм башҡалар була.
'''Композиция''' — латин һүҙе. Музыкаль әҫәр яҙыу теорияһы.
Партнер — берәй эштә, уйында бергәләшкән иптәш.
Премьера — кинофильмдың, пьесаның, балеттың, операның йәки башҡа берәй әҫәрҙең тәүге тамашаһы.
'''Конкурс''' — ҡатнашыусылар араһынан иң лайыҡлыһын һайлап ала торған ярыш.
Профессионал — берәй эште үҙ һәнәре, профессияһы итеп алған кеше.
Профессиональ — профессияһы йүнәлешендә бар булған ғәҙәт, оҫталыҡ һ. б.
'''Консерватория''' — музыка йүнәлеше буйынса юғары уҡыу йорто.
Режиссер — француз теленән ингән. Спектаклдең, кинофильмдың, радио тапшырыуҙарының һ. б. художество етәксеһе, сәхнәгә ҡуйыусы.
Репертуар — француз теленән ингән. Театрҙа ҡуйыла торған әҫәрҙәр йәки айырым кеше башҡара торған ролдәр, музыкаль әҫәрҙәр йыйылмаһы.
'''Көй эшкэртеү''' — композиторҙар тарафынан көйҙө нотаға һалыу.
Романс — француз һүҙе. Фортепианоға йәки башҡа музыка ҡоралына ҡушылып йырлар өсөн яҙылған лирик йөкмәткеле йыр.
Секстет — алты кешенән торған ансамбль.
'''Лауреат''' — латин һүҙе. Фән, сәнғәт һәм әҙәбиәт өлкәһендәге ҙур хеҙмәт өсөн бирелә торған дәрәжә һәм шул дәрәжәне алған кеше.
Симфония — грек һүҙе. Төрлө тауыш, төҫ йәки тондарҙың гармоник ҡушылыуы.
Симфоник әҫәр — оркестр өсөн яҙылған ҙур музыкаль әҫәр.
'''Либретто''' — ҙур күләмле музыкаль сәхнә әҫәренең (опера, оперетта) әҙәби тексы.
Солист — итальян һүҙе. Яңғыҙ йырлаусы, уйнаусы йәки бейеүсе.
Студия — итальян һүҙе. 1. Рәссам йәки скульптор шөғөлләнгән оҫтахана. 2. Киноға, фотоға төшөрөү йәки телевидение һәм радио тапшырыу эштәрен башҡарған ойошма.
'''Лиризм''' — итальян һүҙе. Сәнғәт әҫәренең хис-тойғо менән һуғарылышы, ихласлыҡ.
Сценарий — фильм өсөн яҙылған әҙәби драматик әҫәр. Унда персонаждарҙың (ҡатнашыусыларҙың ни эшләргә тейешлеге, телмәре ентекләп яҙыла), шулай уҡ берәй байрамдың, пьесаның планы.
Сценарист — сценарий яҙыусы кеше.
'''Миниатюра''' — итальян һүҙе. Бик бәләкәй күләмле әҙәби йәки музыкаль әҫәр.
Театр — грек һүҙе, тамаша өсөн урын тигәнде аңлата. Беренсе профессиональ театр Яңырыу (Эпоха Возрождения)
185
'''Нота''' — музыкаль өндөң график һүрәтләнеше.
осоронда Европала нигеҙләнә. 16—17 быуаттарҙа битлектәр (маскалар) кейгән халыҡ комедияһы була ул.
Трагедия — грек һүҙе. Нигеҙендә ҙур конфликт ятҡан һәм күп осраҡта геройҙың һәләкәте менән тамамланған драматик әҫәр.
'''Опера''' — итальян теленән алынған һүҙ. Инструменталь һәм вокаль музыканы берләштереп, театрҙа башҡарыу өсөн тәғәйенләнгән музыкаль драма әҫәре. Опера — ул музыкаль спектакль. Унда драма ла, музыка ла, хореография ла, һынлы сәнғәт тә, хәрәкәттәр ҙә бар. Тик драматик пьесаларҙан айырмалы рәүештә, операла һөйләшмәйҙәр, ә йырлайҙар. Опера ла, драма әҫәрҙәре кеүек, айырым бүлектәрҙән тора. Операла геройҙар башҡара торған өлөштәр партия тип атала. Э бөтә партияларҙың бергә теҙеп яҙылғаны — партитура тип атала. Һәм уның менән дирижер етәкселек итә. Композитор көй яҙған саҡта, партияларҙы дөрөҫ тауыштарға бүлергә тейеш. Тауыштарҙың да үҙ атамалары була.
Трио — итальян һүҙе. Өс башҡарыусынан торған ансамбль.
Увертюра — операның, балеттың, кинофильмдың һ. б. музыкаль инеш өлөшө.
'''Сопрано''' — ҡатын-ҡыҙҙар тауышы, сопраноның бер нисә төрө була.
Үҙешмәкәрлек — сәнғәт әлкәһендә профессиональ булмаған ижади эшмәкәрлек.
Тенор, бас, баритон — ирҙәр тауышы.
Филармония — грек теленән ингән. Концерт биреү, музыкаль сәнғәтте пропагандалау эшен башҡарған ойошма йәки учреждение.
Хореография — грек телендә бейеүҙе яҙам тигәнде аңлата. Бейеү сәнғәте.
'''Операла айырым — ария''', ариозо (ҙур булмаған ария) башҡарыуҙан тыш, ҡапма- ҡаршы йырлау — дуэт, өс кеше — терцет, дүрт кеше — квартет һәм башҡа сәхнәләр була.
Һәүәҫкәр — берәй әлкәлә махсус әҙерлеге булмаған көйө үҙ теләге, ихласлығы менән шөғөлләнеүсе.
Эстрада — француз һүҙе. Сәнғәттең төрлө концерт номерҙарынан торған бәләкәй төрө.
Ә инде иң мөһим шарттарҙың береһе — хор.
ЙӨКМӘТКЕНЕ
Үткәндәрҙе -ҡабатлау..........................................................................................3
'''Хор башҡарыуы''' — ул халыҡ, халыҡ фекере, тигәнде аңлата. Ирҙәр хоры, ҡатын-ҡыҙҙар хоры, ҡатнаш хорҙар була.
Мәҙәниәт һәм сәнғәт тураһында...................................................................3
Халы-ҡ араһынан сыҡҡан оҫта йырсылар, музыканттар һәм
'''Оратория''' — итальян һүҙе. Хор, йырсы, солист һәм оркестр өсөн драматик сюжетта концертҡа тәғәйенләп яҙылған ҙур музыкаль әҫәр.
-ҡобайырсылар.........................................................................................................4
Йырсылар ......................................................................................................6
'''Оркестр''' — грек һәм француз һүҙе. Музыкаль әҫәрҙе бергә башҡарған төрлө музыка ҡоралы. Төрлө музыка ҡоралында бер музыкаль әҫәр башҡарған коллектив. Ҡыллы, тынлы инструменттар оркестры, симфоник оркестр, халыҡ инструменттары оркестры, камерный оркестр һәм башҡалар була.
Абдулла Солтанов..........................................................................................7
Мөхәмәтйән Ҡаҙаҡбаев .............................................................................9
'''Партнер''' — берәй эштә, уйында бергәләшкән иптәш.
Ҡурайсылар.................................................................................................10
Йомабай Иҫәнбаев.......................................................................................11
'''Премьера''' — кинофильмдың, пьесаның, балеттың, операның йәки башҡа берәй әҫәрҙең тәүге тамашаһы.
Кәрим Дияров...............................................................................................14
Ҡобайыр әйтеүселәр ................................................................................16
''''''Профессионал''' — берәй эште үҙ һәнәре, профессияһы итеп алған кеше.
Розалия Солтангәрөева.............................................................................17
Халыҡ музыка ҡоралдары эшләуселәр.......................................................18
Профессиональ''' — профессияһы йүнәлешендә бар булған ғәҙәт, оҫталыҡ һ. б.
Ҡурай эшләү оҫтаһы Вәкил Шөғәйепов.............................................19
Башҡортостанда профессиональ музыка..................................................22
'''Режиссер''' — француз теленән ингән. Спектаклдең, кинофильмдың, радио тапшырыуҙарының һ. б. художество етәксеһе, сәхнәгә ҡуйыусы.
Башҡорт опера сәнғәтенең тыуыуы һәм уҫеуе .....................................27
Композиторҙар.....................................................................................................29
'''Репертуар''' — француз теленән ингән. Театрҙа ҡуйыла торған әҫәрҙәр йәки айырым кеше башҡара торған ролдәр, музыкаль әҫәрҙәр йыйылмаһы.
Ғәзиз Әлмөхәмәтов .....................................................................................29
Заһир Исмәғилев .......................................................................................32
'''Романс''' — француз һүҙе. Фортепианоға йәки башҡа музыка ҡоралына ҡушылып йырлар өсөн яҙылған лирик йөкмәткеле йыр.
Хөсәйен Әхмәтов..........................................................................................35
Хәбибулла Ибраһимов .............................................................................37
'''Секстет''' — алты кешенән торған ансамбль.
Мәсәлим Вәлиев ..........................................................................................38
Халиҡ Займов...............................................................................................39
'''Симфония''' — грек һүҙе. Төрлө тауыш, төҫ йәки тондарҙың гармоник ҡушылыуы.
Камил Рәхимов...................... 40
Рәүеф Мортазин ..........................................................................................40
'''Симфоник әҫәр''' — оркестр өсөн яҙылған ҙур музыкаль әҫәр.
Нариман Сабитов .......................................................................................41
Рафиҡ Сәлмәнов..........................................................................................43
'''Солист''' — итальян һүҙе. Яңғыҙ йырлаусы, уйнаусы йәки бейеүсе.
Таһир Кәримов............................................................................................44
Шамил Ҡолбарисов ..................................................................................45
'''Студия''' — итальян һүҙе. 1. Рәссам йәки скульптор шөғөлләнгән оҫтахана. 2. Киноға, фотоға төшөрөү йәки телевидение һәм радио тапшырыу эштәрен башҡарған ойошма.
Башҡорт профессиональ музыкаһын артабан уҫтереуселәр .... 46 Башҡорт дәуләт опера һәм балет театрында оркестр...................53
187
'''Сценарий''' — фильм өсөн яҙылған әҙәби драматик әҫәр. Унда персонаждарҙың (ҡатнашыусыларҙың ни эшләргә тейешлеге, телмәре ентекләп яҙыла), шулай уҡ берәй байрамдың, пьесаның планы.
Башҡорттар араһында беренсе дирижер..................................................53
Опера сәхнәһе оҫталары.....................................................................................55
'''Сценарист''' — сценарий яҙыусы кеше.
Ғабдрахман Хәбибуллин ........................................................................55
Баныу Вәлиева............................................................................................57
'''Театр''' — грек һүҙе, тамаша өсөн урын тигәнде аңлата. Беренсе профессиональ театр Яңырыу (Эпоха Возрождения) осоронда Европала нигеҙләнә. 16—17 быуаттарҙа битлектәр (маскалар) кейгән халыҡ комедияһы була ул.
Мәғәфүр Хисмәтуллин................................................................... 59
Мәғөфүрә Сөлиғәскәрова...........................................................................61
'''Трагедия''' — грек һүҙе. Нигеҙендә ҙур конфликт ятҡан һәм күп осраҡта геройҙың һәләкәте менән тамамланған драматик әҫәр.
Башҡорт опера сәнғәтен артабан уҫтереусе опера йырсылары . . 62
Баипсорт балеты сәнғәтенә нигеҙ һалыусылар.....................................67
'''Трио''' — итальян һүҙе. Өс башҡарыусынан торған ансамбль.
Зәйтүнә Насретдинова .............................................................................67
Хәләф Сафиуллин............................... 70
'''Увертюра''' — операның, балеттың, кинофильмдың һ. б. музыкаль инеш өлөшө.
Фәүзи Саттаров............................................................................................70
Гүзәл Сөләймәнова .....................................................................................71
'''Үҙешмәкәрлек''' — сәнғәт әлкәһендә профессиональ булмаған ижади эшмәкәрлек.
Хашим Мостаев ..........................................................................................72
Тамара Хоҙайбирҙина................................................................................73
'''Филармония''' — грек теленән ингән. Концерт биреү, музыкаль сәнғәтте пропагандалау эшен башҡарған ойошма йәки учреждение.
Баипсорт балет сәнғәтен артабан уҫтереусе артистар .................74
'''Хореография''' — грек телендә бейеүҙе яҙам тигәнде аңлата. Бейеү сәнғәте.
Рудольф Нуриев ..........................................................................................74
'''Һәүәҫкәр''' — берәй әлкәлә махсус әҙерлеге булмаған көйө үҙ теләге, ихласлығы менән шөғөлләнеүсе.
Нинель Юлтыева .......................................................................................75
'''Эстрада''' — француз һүҙе. Сәнғәттең төрлө концерт номерҙарынан торған бәләкәй төрө.
Фирҙәүес Нафиҡова ..................................................................................76
==Йөкмәткеһе==
Майя Таһирова............................................................................................76
Илдус*Үткәндәрҙе Хәбиров ..-ҡабатлау..........................................................................................783
Леонора*Мәҙәниәт Ҡыуатоваһәм — Шамил Тереғоловсәнғәт тураһында...................................................................783
Тәуге*Халыҡ театрҙарараһынан сыҡҡан оҫта йырсылар, музыканттар һәм ҡобайырсылар............................................... 80..........................................................4
Профессиональ театрға нигеҙ һалыусылар*Йырсылар ............................................85..........................................................6
Вәли Мортазин-Иманский*Абдулла Солтанов..........................................................................................857
Ғиниәт*Мөхәмәтйән Ҡаҙаҡбаев Ушанов........................... 86..................................................9
Мәкәрим Мәһәҙиев *Ҡурайсылар.....................................................................................87............10
Булат*Йомабай Имашев .....Иҫәнбаев.......................................................................................8811
Ғималетдин Минһажев*Кәрим Дияров...............................................................................................8914
Әмин*Ҡобайыр әйтеүселәр Зөбәйеров............................................................................................9016
Хажи*Розалия БохарскийСолтангәрөева..........................................................................................9017
Бәҙәр*Халыҡ Йосоповамузыка ҡоралдары эшләуселәр............................................................................................9118
Таңһылыу*Ҡурай Рәшитоваэшләү оҫтаһы Вәкил Шөғәйепов................................................................................9219
Рим*Башҡортостанда Сыртланов..........................................профессиональ музыка..................................................9322
Ғәлимйән*Башҡорт опера сәнғәтенең тыуыуы һәм уҫеуе Ҡарамышев.............................................................................9327
Арыҫлан Мөбәрәков *Композиторҙар..................................................................................94...................29
Зәйтүнә*Ғәзиз БикбулатоваӘлмөхәмәтов .............................................................................100........29
Рәғиҙә*Заһир ЯнбулатоваИсмәғилев ..................................................................................101.....32
*Хөсәйен ҠудашевӘхмәтов.....................................................................................102.....35
Зәкиә*Хәбибулла АрыҫлановаИбраһимов менән Ғата Арыҫланов.....................................103........................................37
*Мәсәлим Вәлиев ..........................................................................................38
Профессиональ театрҙы артабан уҫтереусе актерҙар ....................104
Дәриғә Фәйзуллина*Халиҡ Займов...............................................................................................10439
*Камил Рәхимов...................... 40
Асия Нафиҡова ........................................................................................105
*Рәүеф Мортазин ..........................................................................................40
1959 йылда ГИТИС тамамлап ҡайтыусы артистар ....................105
Гөлли*Нариман МөбәрәковаСабитов .......................................................................................10541
*Рафиҡ Сәлмәнов..........................................................................................43
Актер, драматург, педагог Илшат Йомағолов ..............................107
*Таһир Кәримов............................................................................................44
188
Зинира*Шамил Ҡолбарисов Атнабаева...................................................................................45
*Башҡорт профессиональ музыкаһын артабан уҫтереуселәр .... 46
Шамил Рәхмәтуллин ............................................................................
*Башҡорт дәуләт опера һәм балет театрында оркестр...................53
Хәмит Яруллин ......................................................................................
Роза*Башҡорттар Кәримова.........................................араһында беренсе дирижер..................................................53
Режиссер*Опера Әмир Абдразаҡовсәхнәһе оҫталары.....................................................................................55
*Ғабдрахман Хәбибуллин ........................................................................55
Башҡорт академия драма театрының бөгөнгөһө............................
Таңсулпан*Баныу БабичеваВәлиева............................................................................................57
Нурия*Мәғәфүр Ирсаева.....................Хисмәтуллин................................................................... 59
Фидан*Мәғөфүрә Ғафаров.............Сөлиғәскәрова...........................................................................61
*Башҡорт опера сәнғәтен артабан уҫтереусе опера йырсылары . . 62
Хөрмәт Үтәшев........................................................................................
ӘхтәмБашҡорт Абушахманов.........................................балеты сәнғәтенә нигеҙ һалыусылар.....................................67
Театр*Зәйтүнә режиссерҙарыНасретдинова ......................................................................................67
"Нур" татар драма театры*Хәләф Сафиуллин.................................................................... 70
Республика*Фәүзи рус драма театрыСаттаров............................................................................................70
Стәрлетамаҡ*Гүзәл башҡортСөләймәнова театры.....................................................................................71
Салауат*Хашим драмаМостаев театры..........................................................................................72
Сибай*Тамара драма театры ...Хоҙайбирҙина................................................................................73
*Башҡорт балет сәнғәтен артабан уҫтереусе артистар .................74
Туймазы татар театры ............................................................................
Милли*Рудольф йәштәр театрыНуриев ..........................................................................................74
Башҡорт*Нинель ҡурсаҡ театрыЮлтыева .......................................................................................75
Венера*Фирҙәүес Нафиҡова Рәхимова......................................................................................76
Башҡорт дәуләт филармонияһы*Майя Таһирова............................................................................................76
Филармонияның*Илдус тәугеХәбиров йырсылары............................................................................................78
Хәбир*Леонора ҒәлимовҠыуатова — Шамил Тереғолов ........................................................................................78
Сөләймән Абдуллин*Тәүге театрҙар.............................................................................. 80
*Профессиональ театрға нигеҙ һалыусылар ............................................85
Башҡорт дәуләт филармонияһының данлы традицияһын дауам
*Вәли Мортазин-Иманский ......................................................................85
*Ғиниәт Ушанов........................... 86
*Мәкәрим Мәһәҙиев .....................................................................................87
*Булат Имашев ............................................................................................88
*Ғималетдин Минһажев ...........................................................................89
*Әмин Зөбәйеров............................................................................................90
*Хажи Бохарский..........................................................................................90
*Бәҙәр Йосопова ............................................................................................91
*Таңһылыу Рәшитова ................................................................................92
*Рим Сыртланов............................................................................................93
*Ғәлимйән Ҡарамышев.............................................................................93
*Арыҫлан Мөбәрәков ..................................................................................94
*Зәйтүнә Бикбулатова .............................................................................100
*Рәғиҙә Янбулатова ..................................................................................101
*Хөсәйен Ҡудашев.....................................................................................102
*Зәкиә Арыҫланова менән Ғата Арыҫланов.....................................103
*Профессиональ театрҙы артабан уҫтереусе актерҙар ....................104
*Дәриғә Фәйзуллина ................................................................................104
*Асия Нафиҡова ........................................................................................105
*1959 йылда ГИТИС тамамлап ҡайтыусы артистар ....................105
*Гөлли Мөбәрәкова.....................................................................................105
*Актер, драматург, педагог Илшат Йомағолов ..............................107
*Зинира Атнабаева...................................................................................
*Шамил Рәхмәтуллин ............................................................................
*Хәмит Яруллин ......................................................................................
*Роза Кәримова...........................................................................................
*Режиссер Әмир Абдразаҡов ...............................................................
*Башҡорт академия драма театрының бөгөнгөһө............................
*Таңсулпан Бабичева..............................................................................
*Нурия Ирсаева........................................................................................
*Фидан Ғафаров........................................................................................
*Хөрмәт Үтәшев........................................................................................
*Әхтәм Абушахманов..............................................................................
*Театр режиссерҙары ......................................................................................
*"Нур" татар драма театры ....................................................................
*Республика рус драма театры.................................................................
*Стәрлетамаҡ башҡорт театры.............................................................
*Салауат драма театры...............................................................................
*Сибай драма театры ...................................................................................
*Туймазы татар театры ............................................................................
*Милли йәштәр театры ..............................................................................
*Башҡорт ҡурсаҡ театры .........................................................................
*Венера Рәхимова......................................................................................
*Башҡорт дәуләт филармонияһы .............................................................
*Филармонияның тәуге йырсылары..........................................................
*Хәбир Ғәлимов ........................................................................................
*Сөләймән Абдуллин ..............................................................................
*Башҡорт дәуләт филармонияһының данлы традицияһын дауам
итеуселәр............................................................................................................
*Рамаҙан Йәнбәков...................................................................................
*Зәки Мәхмүтов ........................................................................................
*Ғәлиә Солтанова ......................................................................................
*Мәүлетбай Ғәйнетдинов ......................................................................
*Флүрә Килдейәрова................................................................................
*Ғәли Хәмзин.............................................................................................
*Нәзифә Ҡадирова...................................................................................
*Иҙрис Ғәзиев.............................................................................................
*Тәнзилә Үҙәнбаева .................................................................................
*Халыҡ бейеу коллективтары .................................................................
*Ижадсы яҙмышы...................................................................................
*Мөхәммәт Иҙрисов .................................................................................
*Фәйзи Ғәскәров........................................................................................
*Фәйзи Ғәскәров исемендәге Башҡорт Дәуләт академия
бейеу ансамбле..................................................................................................
*Рәүилә Хәжиева ......................................................................................
*Хисбулла Зөбөйҙуллин.........................................................................
*Рәшиҙә Туйсина ......................................................................................
*Риф Ғәбитов .............................................................................................
*Профессиональ -курайсылар...........................................................................158
109
*Ғата Сөләймәнов.......................................................................................158
110
*Ишмулла Дилмөхәмәтов ......................................................................159
111
*Азат Айытҡолов .....................................................................................161
112
*Ришат Рәхимов..........................................................................................161
113
*Юлай Ғәйнетдинов..................................................................................163
113
*Ҡумыҙсылар .......................................................................................................165
114
*Роберт Заһретдинов..................................................................................166
115
*Баянсылар...........................................................................................................167
117
*Миңлеәхмәт Ғәйнетдинов.............................. 168
118
*Ридик Фәсхетдинов..................................................................................168
118
*Нәфис һуҙ оҫталары.......................................................................................169
119
*Башҡорт дәуләт филармонияһы хоры.....................................................169
123
*Шамил Ибраһимов..................................................................................169
124
*Башҡортостан Республикаһының хор капеллаһы ...........................170
126
*Башҡорт халык музыка -коралдары оркестры...................................171
127
*Тәүге башҡорт эстрадаһы, коллективтары,..........................................171
128
*Фәриҙә Ҡудашева — Бәхтиғәни Ғайсин ........................................172
129
*Наил Ғәлиев...............................................................................................173
129
*Мәғфирә Ғәлиева — беренсе эстрада артисткаһы ......................174
129
*Халыҡ араһында дан ҡаҙанған фольклор ансамблдәре....................176
133
*Милли симфоник оркестр. Орган һәм органсылар ..............................180
134
*Республика күләмендә үткәрелгән конкурстар.....................................181
136
*Аңлатмалы һүҙлек..........................................................................................183
136
136
138
139
140
140
141
142
144
144
145
145
145
148
149
151
153
154
155
155
156
189
Профессиональ -курайсылар...........................................................................158
Ғата Сөләймәнов.......................................................................................158
Ишмулла Дилмөхәмәтов ......................................................................159
Азат Айытҡолов .....................................................................................161
Ришат Рәхимов..........................................................................................161
Юлай Ғәйнетдинов..................................................................................163
Ҡумыҙсылар .......................................................................................................165
Роберт Заһретдинов..................................................................................166
Баянсылар...........................................................................................................167
Миңлеәхмәт Ғәйнетдинов.............................. 168
Ридик Фәсхетдинов..................................................................................168
Нәфис һуҙ оҫталары.......................................................................................169
Баипсорт дәуләт филармонияһы хоры.....................................................169
Шамил Ибраһимов..................................................................................169
Башҡортостан Республикаһының хор капеллаһы ...........................170
Баипсорт халык музыка -коралдары оркестры...................................171
Т яу ге баипсорт эстрадаһы, коллективтары,..........................................171
Фәриҙә Ҡудашева — Бәхтиғәни Ғайсин ........................................172
Наил Ғәлиев...............................................................................................173
Мәғфирә Ғәлиева — беренсе эстрада артисткаһы ......................174
Хальпс араһында дан ҡаҙанған фольклор ансамблдәре....................176
Милли симфоник оркестр. Орган һәм органсылар ..............................180
Республика күләмендә үткәрелгән конкурстар.....................................181
Аңлатмалы һүҙлек..........................................................................................183
Учебное пособие
Буракаев Ильгизяр Диккатович Буракаева Марьям Сабирьяновна Юлмухаметов Миндибай Бахтиярович
БАШКИРСКАЯ КУЛЬТУРА (Уроки жизни) учебник для VIII класса
(на башкирском языке)
Редакция мөдире Сәйҙә Рәхимова Мөхәррире Сәлимә Атсъюлова Биҙәлеш мөхәррире Азат Мөхтәруллин Техник мөхәррире Зәйтүнә Сыңғыҙова Корректорҙары Филиә Шәмиғолова, Айгөл Дилмөхәмәтова
Йыйыу һәм верстка "ЛИК-ТМ" ЯСЙ
Нәшр. лиц. № 04380; 26.03.01. Йыйырға бирелде 17.03.04. Баҫырга ҡул ҡуйылды 22.04.04. Ҡағыҙ форматы 84х1081/32. Офсет ҡағыҙы № 1. Мәктәп гарнитура һ ы.
Офсет ысулы менән баҫылды. Шартлы баҫма таб. 10,08 » 0,21 фора. Шартлы буяу отт. 21,42. Иҫәп-баҫма таб. 8,86 + 0,38 фора. Тиражы 15100 дана.
Заказ № И-461
Башҡортостан Республикаһының "Башҡортостан "Китап" нәшриәте" дәүләт унитар предприятиеһы.
450001, Өфө, Левченко урамы, 4я.
ЯСЙ "Яшель" 450077, Өфө ҡалаһы, Ленин урамы, 70.
'''Бураҡаев И. Д., Бураҡаева М. С., Юлмөхәмэтов М. Б.
Б 83 Башҡорт мәҙәниәте (Тормош һабаҡтары): 8 синыф өсөн дәреслек. — Өфө: Китап, 2004. — 192 бит.
| 